Page 464 - Multidisipliner Covid 19

BÖLÜM 27

yatış sırasında böbrek hastalığı prevalansı ve AKI gelişimi yüksektir ve
hastane içi mortalite ile ilişkilidir (22). 193 COVID-19 hastasının Cox
regresyon analizi mortalite riskinin; AKI gelişen COVID-19 hastalarda
AKI olmayanlardan 5.3 kat ve eşlik eden kronik hastalığı olanlarda ise ko-
morbid kronik hastalığı olmayanlardan ~1.5 kat daha yüksek olduğunu
göstermiştir (25). COVID-19’da sepsis, şok, sitokin hasarı, kardiyorenal
organ hasarı, hipoksi, karın içi hipertansiyon, sıvı dengesizliği, hipo-
perfüzyon, rabdomiyolize bağlı tübüler toksisite ve endotoksin gibi birçok
faktör AKI’ye yol açabilir (30). Sitokin fırtınası karşısında uyumsuz bir
sistemik inflamatuvar bağışıklık cevabı, böbrek tübüllerinde hipo-
perfüzyonla ilişkili hasara katkı yapar (2). COVID-19'lu hastalarda ölümcül
komplikasyonlarından biri olan AKI’nin patofizyolojisi üzerine yapılan
bazı çalışmalar, AKI’nin virüs kaynaklı sitopatik etkiden kaynaklandığını
göstermiştir (5). Farklı evrelerde akut böbrek disfonksiyonu görülmesi,
COVID-19’lu hastaların kontrast madde kaynaklı nefropatiye yatkınlığını
arttırabilir (23). Ayrıca rabdomiyolize bağlı alt ekstremite ağrısı ve yorgunluk
ile başvuran bir COVID-19 hastası bildirilmiştir (31). Çok değişkenli
(multivariate) analizde AKI gelişme riskini arttıran faktörler; yaş, diabetes
mellitus, kardiyovasküler hastalık, siyah ırk, hipertansiyon, ventilasyon
ihtiyacı ve vazopressör medikasyonlar olarak saptanmıştır (27). Mount
Sinai deneyiminde taburcu edilen ya da ölen 1,124 AKI’li hastanın %30’u
tam iyileşirken, tam iyileşmeyen %70’inde ise taburculuk esnasında
ortalama serum kreatinin düzeyi 1.9 mg/dL ölçülmüştür. Taburcu olan
486 AKI’li hastanın %57’sinde tam iyileşme olurken, tam iyileşmeyen
%43’ünde ortalama serum kreatinin değeri 1.2 mg/dL ölçülmüştür (28).

AKI tanılı COVID-19’lu hastaların önemli bir çoğunluğunda tam
iyileşmenin olmaması, bu hastaların taburculuk sonrası kronik böbrek
yetmezliği bakımından takip edilmesinin gerektiğini göstermektedir. AKI,
COVID-19 hastalarında mortalite için bağımsız bir risk faktörüdür (24).
Mount Sinai serisinde mortalite oranları; hastanede AKI gelişenlerde %45,
AKI gelişmeyenlerde %7, YBÜ’de AKI gelişenlerde %52, YBÜ’de AKI
gelişmeyenlerde %9 ve YBÜ dışında AKI gelişen hastalarda %41 olarak
bulunmuştur. YBÜ’de izlenen bir hastada mortaliteye katkı veren faktörler
elimine edildikten sonra tek başına AKI gelişiminin mortalite riskini 20.9
kat arttırdığı hesaplanmıştır. Tüm hastalarda ise AKI gelişimi diğer faktörler
ayarlandıktan sonra mortaliteyi 9.6 kat arttırmıştır (28). Bir başka çalışmada

463