Page 350 - Multidisipliner Covid 19

BÖLÜM 22

transkripsiyonundan sorumlu nükleokapsid-N-proteini, viral partikülün
stabilitesinden sorumludur. S-proteini mutasyonu, virüsün bağlanacağı
insan reseptörünü ve dolayısıyla virüsün biyolojik davranışını belirler.
Dahası farklı dokuların ACE2 ekspresyon düzeyleri, o dokuların virüsle
enfekte olmaya yatkınlığına, oluşan bulgulara ve COVID-19 enfeksi-
yonunun sonucuna etki edebileceği de bilinmektedir. Asya ve Avrupalılarda,
pek çok ACE2 polimorfizmi ve ACE2 ekspresyon seviyelerinin varlığı da
ACE2 ekspresyon farklılığı yaratacağından bunun COVID-19 enfeksiyonu
ilintisinin ortaya konulması gerekecektir (11-13).

COVID-19 enfeksiyonu hakkında hızla biriken yayınlar, yukarıda belirtilen
olgularla nörolojik tutulumun da önemli olduğu, hatta klasik COVİD-19
enfeksiyonu bulguları olmaksızın da sinir sisteminin tutulabileceğini
ortaya koymuştur. COVID-19 ile enfekte hastalardaki nörolojik semptomları
olgu sunumu olarak yayınlanmıştır. COVID-19 olgularında gelişen nörolojik
semptomların çoğu, solunum yetmezliğinin sekel değişiklikleridir. Örneğin,
hastaların %20’sinde hipoksik ensefalopati gösterilmiştir (10).

Nisan 2020’de Wilson ve Jack tarafınca COVID-19 literatüründeki nörolojik
semptomatoloji, prognozu olumsuz etkileyen nörolojik risk faktörleri,
nöroinvazyonun patofizyoloji ile nörolojik ve nörojirurji kliniklerinde
COVID-19 krizinde dikkat edilecek hususlar konusunda 10 yayının dahil
edildiği bir derleme hazırlanmıştır. Buna göre COVID-19 enfeksiyonunda
baş ağrısı, bulantı, sersemlik, tad alamama ve/veya koku alamama, bilinç
bozukluğu, akut serebrovasküler hastalık, nöbet(ler), ataksi, polinöropati,
kranyal sinir nöropatisi, ensefalit gibi nörolojik bulgular bildirilmiştir.
Öncesinde serebrovasküler hastalığı geçirmenin COVID-19 enfeksiyonunun
olumsuz sonuçlanması için altta yatan bir risk faktörü olabileceği
bulunmuştur. Giriş yolu net değildir. Direkt invazyon, hematolojik yok,
nöronal yolak, hipoksik hasar, immün hasar/sitokin fırtınası sendromu,
ACE2 reseptör ekspresyonu olasılıklardır. Nöroinvazif olduğu bilinen
virüsün mezyal temporal yapılarda (mezyal temporal lob ve talamik
çekirdekler), viral ensefalit ± hemorajik nekroz gösterilmiştir. COVID-
19’un uzun dönem nörodejeneratif etkileri aydınlatılmayı beklemektedir.
ACE2 reseptörünün toraks ve batında yoğun olduğu, beyinde az olduğu
sanılırken serebrumda, serebellumdan fazla, dolayısıyla glial hücrelerde
ACE2 bulunduğu anlaşılmıştır. Bu konuda, diğer beta koronovirüslerle

349