Page 249 - Multidisipliner Covid 19

COVID-19 Afl› Platformlar› ve Güncel Afl› Gelifltirme Çal›flmalar›

21
ortak protein katlanma yapısına sahiptir . Ayrıca anti-SARS antikorlarıyla
bağlanması sebebiyle SARS-CoV-2 reseptör bağlanma bölgesi (RBD) de
aşı adayı olarak öne çıkarılmıştır. Mevcut durumda aşı antijeni seçiminde;
komple virion, tüm S proteini ya da S proteini RBD bölgesi arasında seçim
yapma gereksinimi doğmaktadır.

Bazı çalışma grupları SARS-CoV-2’ye karşı subunit aşı tasarımında tek
28
bir proteini dâhil etmeyi tercih etmiş , bazı çalışma grupları ise B hücre
veya yardımcı T hücre reseptörlerinin önemini göz ardı ederek sadece
29
sitotoksik T hücre epitoplarını seçmeyi tercih etmiştir . Başka bir çalışma
grubu ise aşı tasarımında 3 proteini (N, M ve S glikoproteinleri) hedef
alarak T-helper, sitotoksik ve B hücre yanıtını tetikleyen 33 yüksek antijenik
3
epitopa karşı multiepitopik subunit aşı geliştirme yoluna gitmiştir . SARS-
CoV-2’nin T ve B hücre epitop sekanslarının incelendiği bir çalışmada; S2
bölgesi lineer epitoplarına karşı antikor oluşumunu hedefleyen aşı
çalışmalarının daha etkili olabileceği önerilmiştir . S proteininin farklı
15
bölgelerini içeren 6 prototip DNA aşısının intramüsküler yolla uygulandığı
Rhesus maymunlarında virus tamamen elimine edilememiş, ancak hem
üst hem de alt solunum yollarında virus replikasyonunun büyük oranda
azaldığı görülmüştür. Bu çalışmada en iyi korumanın S protein sekanslarının
bütün olarak kullanıldığı aşı adayı ile elde edildiği bildirilmiştir .
30
Aşı hazırlama sürecindeki en önemli sorunlardan birisi de viral proteinlerin
mutasyona bağlı olarak değişime uğrama potansiyelidir. Bu sayede
değişime uğrayan saha viruslarının aşıyla elde edilen immuniteden kaçması
ve aşılı bireylerde hastalık oluşturması söz konusu olabileceği ileri sürül-
mektedir. Hatta aşı geliştirilme sürecinde bile aynı epitop üzerinde iki
31
veya üç değişikliğin gerçekleşebileceği gösterilmiştir . Olası mutasyonlar
göz önüne alındığında aşı antijeni seçiminde sahada baskın olarak görülen
alt tiplerin hesaba katılması gerekmektedir. Henüz S proteini farklı bileşen-
lerini (S1, S2, RBD) içeren aday aşıların kullanımının birbirlerine karşı
olası üstünlükleri tam olarak bilinmemektedir .
32
6.2. İmmunopatolojik reaksiyonlar

SARS ve MERS viruslarıyla yapılan çalışmalarda gözlenen aşı aracılıklı
immunopatoloji potansiyel bir sorun olarak görülmektedir. Bazı inaktif

248