Page 244 - Multidisipliner Covid 19

BÖLÜM 14

letaliteyle seyretmesi sebebiyle, salgın bitmiş olmasına rağmen hastalık
etkeni olan SARS-CoV-1 virusuna karşı aşı geliştirme çalışmaları devam
11
ettirilmiştir . SARS-CoV-1 ve SARS-CoV-2 arasında tespit edilen genetik
benzerliklerden dolayı geçmişte SARS-CoV-1’le yürütülen immunolojik
çalışmalar güncel pandemide aşı geliştirilmesine de yol gösterici niteliktedir.

SARS corona viruslarıyla ilişkili birçok çalışmada hem humoral hem de
hücresel yanıtın koruyucu rol oynayabileceği gösterilmiştir. Fare
modellerinde S proteinlerine karşı gelişen antikorların enfeksiyondan
koruduğu saptanmıştır 12,13 . Bunun yanında N proteinine karşı gelişen
antikorların oldukça immunojenik olduğu, enfeksiyon boyunca bol
miktarda üretildiği ve SARS-CoV-1 hastalarında yaygın olarak tespit
edilebildiği bildirilmiştir. Ancak bu hastalarda saptanan antikorların genel
olarak kısa ömürlü olduğu da görülmektedir. T hücre yanıtlarının
enfeksiyondan 11 yıl sonrasına kadar sürebilen uzun vadeli koruma
14
sağlayabileceği gösterilmiş ve olası aşı tasarımlarında bu yanıt üzerinde
durulması tavsiye edilmiştir. Seropozitif SARS-CoV-1 hastalarının periferal
mononüklear kan hücrelerinde güçlü immunojenik T hücre yanıtlarının
yapısal olmayan viral proteinlere kıyasla yapısal proteinlere karşı daha
güçlü geliştiği gösterilmiştir. Söz konusu yapısal viral proteinler arasında
da en dominant ve uzun ömürlü T hücre yanıtlarının S ve N proteinlerine
karşı geliştiği belirlenmiştir .
15

3. COVID-19 Mücadelesinde Aşı Yaklaşımları

3.1. Komple viron aşıları

Komple virion aşıları olarak tanımlanan kategoride genel olarak attenüe
canlı aşılar ve inaktif aşılar değerlendirilir. Bazı kaynaklar adenovirus vb
vektör virus aşılarını da bu kategoride ele almayı tercih etse de, bu aşılarda
uygulanan teknolojinin farklılığı nedeniyle genel olarak ayrı bir platformda
gruplandırılması daha doğru görülmektedir. Canlı attenüe aşılar değişik
yöntemler kullanılarak virülensi ortadan kaldırılmış virus suşlarıyla
hazırlanır. İnaktive aşılar ise kimyasal veya fiziksel (UV, ısı) bir yöntem
kullanılarak öldürülmüş patojen suşlarla hazırlanabilir. Canlı attenüe
aşılar, doğal viral enfeksiyonlarda olduğu gibi hem humoral hem de
hücresel immun yanıtı uyarabilir. Ancak özellikle saha viruslarıyla genetik

243