Page 245 - Multidisipliner Covid 19

COVID-19 Afl› Platformlar› ve Güncel Afl› Gelifltirme Çal›flmalar›

rekombinasyon oluşturabilme riski ve mutasyonel değişime bağlı olarak
aşı virusunun yeniden virülens kazanma olasılığı nedeniyle, corona virus-
lara karşı attenüe aşı geliştirme çalışmaları fazla rağbet görmemektedir.
Bu durumun en önemli nedeni corona virusların genel olarak yüksek oran-
da genetik rekombinasyona uğramalarıdır. Ayrıca bu tür aşıların soğuk
zincir şartlarının korunamamasından son derece hızlı etkilenmesi de önem-
16
li dezavantajlar arasındadır . İnaktive aşılar sahada güvenle kullanılmaları
yanında direkt olarak patojen suşla hazırlanması ve yüksek patojen suşların
epitoplarını doğal olarak bulundurması açısından avantajlar sunar. Bağışık-
lık süresinin kısa olması, 2 aşılama (prime-booster) gerektirmesi ve muh-
temel maliyetinin yüksek olması ise dezavantajlardır. SARS-CoV-2 için
18
canlı atenüe aşı yanında faz 1 aşaması tamamlanan , ve Rhesus maymun-
17
19
larında etkinliği gösterilen inaktive aşılar da geliştirilmiştir .
3.2. Viral vektör aşıları

Viral vektör temelli aşılar genel olarak uzun süre stabil kalma ve güçlü
immun yanıt oluşturabilme özelliğine sahiptir. Çoğalma yeteneği olmayan
adenovirus vektörüne SARS-CoV-2 spike (S) protein sekansının eklendiği
aşılar diğerlerine göre daha güvenli görülmektedir. Ayrıca adenovirus
temelli vektör aşıların solunum ve gastrointestinal sistem epitellerini
kapsayan geniş bir doku tropizmi bulunmaktadır. Muhtemel dezavan-
tajlarından birisi transgen olarak aktarılan SARS-CoV-2 S proteininden
ziyade vektör (adenovirus) proteinlerine karşı bağışık yanıtın daha güçlü
12
gerçekleşebilme ihtimalidir . Ayrıca aşı uygulanacak birçok insanın
muhtemelen daha önce adenovirus antikorlarını taşıyor olması nedeniyle
aşı amaçlı uygulanan vektör adenovirusun kolaylıkla immun eliminasyona
10
uğrayabilme potansiyeli de göz ardı edilemez . Viral vektör aşısı olarak
tasarlanan ve preklinik aşamada olan Kızamık, At çiçeği, Veziküler
stomatitis, New castle ve İnfluenza virusu tabanlı vektör aşı çalışmaları
da bulunmaktadır. Bu aşılar, adenovirus vektörlerinden farklı olarak
çoğalabilen nitelikteki virus platformlarıdır.

3.3. Subünit aşılar

Subünit aşıların öne çıkan özelliği optimizasyon ve üretim çalışmalarının
hızlı bir şekilde gerçekleştirilebilmesidir. Bu tip aşılar patojenlerin sadece

244