Page 243 - Multidisipliner Covid 19

COVID-19 Afl› Platformlar› ve Güncel Afl› Gelifltirme Çal›flmalar›

Coronaviruslar (CoV) doğada geniş bir konakçı spektrumuna sahiptir.
Doku tropizminden sorumlu tutulan S proteinlerindeki genetik ve antijenik
değişiklikler, aynı zamanda bu konakçı değişimleriyle de ilişkilendiril-
2
mektedir . Pek çok insan coronavirusunun yarasadan köken aldığı bilinir.
Nitekim COVID-19 enfeksiyonunun ilk kaynağı da yarasalarla ilişkilen-
dirilmiş, fakat bir ara konak olarak muhtemelen pangolinlerin rol oynadığı
öngörülmüştür. İnsandan insana yayılım ise damlacık ve aerosol yoluyla
gerçekleşir. Tam kan, serum, idrar ve dışkı örneklerinde de virus tespit
edilmesinin yanında solunum sekresyonları ile hızla yayılan COVID-19
enfeksiyonu için R değeri 2,5-4 arasında, güncel letalite değeri (case
0
fatality rate) ise yaklaşık %5,25 olarak hesaplanmıştır. Ancak bu değer,
uygulanan tedavi seçenekleri, test edilen vaka sayısı ve sağlık sistemlerinin
kapasitelerindeki farklılıklar göz önüne alındığında ülkeler arasında
değişkenlik göstermektedir.

Dünya sağlık örgütü verilerine göre 22 Haziran 2020 tarihi itibariyle dünya
8
genelinde 8.860.331 vaka tespit edilmiş ve 465.740 ölüm kaydedilmiştir .
Pandeminin izleyeceği muhtemel sürece ilişkin farklı öngörüler değerlen-
diriliyor olsa da; OC43, 229E, NL63 ve HKU1 gibi diğer insan corona
viruslarında olduğu gibi COVID-19’unda belirli bir zaman dilimi içinde
endemik hale dönüşebilmesi kuvvetli olasılıklar arasındadır. Ancak sadece
6 aylık bir zaman diliminde ölümle sonuçlanan vaka sayılarının 500.000’e
yaklaşması, bağışık yanıtın tam olarak belirlenememiş olması, gerçek
manada antiviral etkinlik gösteren ilaçların bilinmemesi vb sebeplere
dayanarak, hastalığın insan popülasyonları arasında yayılımının kısıtlan-
ması amacıyla en etkili stratejilerden biri olarak aşı uygulaması öne
çıkmaktadır. COVID-19 pandemisinin 200’e yakın ülkeyi kapsayan bir
soruna dönüşmesiyle birlikte SARS-CoV-2’ye karşı aşı geliştirilmesi de
küresel bir amaç haline gelmiştir. Günümüzde COVID-19 aşı çalışmalarıyla
ilgili olarak adenovirus tip 5 vektör aşısı, inaktif virus aşısı, mRNA içeren
lipid nanopartikül aşısı ve plasmid DNA aşıları faz I ve faz II klinik deneme
aşamalarına ulaşmıştır . Bu aşı platformları haricinde canlı attenüe, protein
9
subünit ve DNA aşısı gibi aşı çalışmaları da devam etmektedir 9,10 .

2. SARS Aşılarında İmmun Yanıt

İlk olarak 2002 yılında yine Çin’de ortaya çıkan SARS epidemisinin yüksek

242