Page 173 - Multidisipliner Covid 19

COVID-19 ve Akci¤erler

sitokin fırtınası ile karakterize makrofaj aktivasyonu sendromu (MAS) ya
da başka bir ifade ile sekonder hemofagositik lenfohistiyositozis (sHLH)
bulgularının gelişebildiği bilinmektedir. Sepsis hastalarında yapılan tedavi
çalışmalarının alt grup incelemelerinde de, eşlik eden MAS bulguları olan
hastaların anti-sitokin tedavilerden yararlanabildiği görülmüştür. COVID-
19 enfeksiyonun seyri sırasında, sepsis ve ARDS bulguları olsun ya da
olmasın MAS tablosunun gelişebildiği gözlenmiştir ve bu hastaların anti-
sitokin tedavilerden yararlanabileceği bildirilmiştir. Bugüne kadar bildirilen
vaka serileri ve gözlemler, COVID-19 hastalarında görülen MAS bulgula-
rının kalıtımsal HLH ya da romatizmal hastalıklarda görülen MAS tablo-
larına genel olarak benzerlik gösterse de, hastalığın seyrine bağlı olarak
bütün MAS/HLH bulguların gelişmeyebileceği ve diğer hastalıkların
tanısında kullanılan skor ya dakriterlerin her zaman yardımcı olmaya-
bileceği akılda tutulmalıdır.

Tedaviye rağmen devam eden dirençli ateş, devamlı yüksek seyreden ya
da artmaya devam eden CRP ve ferritin değerleri, D-dimer yüksekliği,
lenfopeni ve trombositopeni şeklinde sitopeniler, karaciğer fonksiyon test-
lerinde bozulma, hipofibrinojenemi veya trigliserid değerlerinde yükselme
gibi bulgularının varlığı hastalık seyrine MAS tablosunun eşlik ettiğine
işaret eder. Bu laboratuvar bulguları için bir eşik değer belirlen-mesinden
ziyade, ardışık ölçümlerde CRP, ferritin, D-dimer değerlerinde artış ve/veya
lenfosit, trombosit sayılarındaki düşmelerin dikkate alınması gelişmekte
olan MAS bulgularını yakalamak açısından önem taşır. Ayrıca, eşlik eden
sekonder enfeksiyonun olmadığının kültür ve normal prokalsitonin değer-
leri ile gösterilmiş olması da gerekmektedir. MAS yakın takip ve erken te-
davi gerektiren bir komplikasyondur ve tanı konduğunda saatler içerisinde
tedavi edilmediğinde gelişen sitokin fırtınasını baskılamak çok daha güç
ya da imkânsız hale gelebilir. Sitokin fırtınası ile endotel hasarını önlemek
için hiperpireksi hızla kontrol edilmelidir. MAS tanısının doğrulanması
konusunda gereğinde romatoloji ve/veya hematoloji uzmanlarından yar-
dım alınmalı ve tanı konan hastalara en kısa zamanda tedavi başlanmalıdır.

Tosiluzomab

Tosilizumabın COVID-19 ilişkili MAS tablosunda olumlu etkisinin olduğu
bildirilmiştir (42, 43). Halen hem tosilizumab ve diğer IL-6 blokajı yapan

172