Page 412 - Multidisipliner Covid 19

BÖLÜM 24

direnci ve diyabet, endotel disfonksiyonu, artmış trombosit agregasyonu
ve aktivasyonu ile ilişkilidir (7). Diyabetiklerde SARS-CoV-2 enfeksiyonu
sıklıkla glisemik kontrolü bozar, hiperglisemiye bağlı olarak immün yanıt
bozulur, SARS-CoV-2 replikasyonu kontrol edilemez, proinflamatuar
sitokinlerin salınımı artar, böylece diyabetin varlığı COVID-19’da daha
kötü prognoza neden olabilir. Ayrıca COVID-19’lu diyabetik hastalarda
IL-6, C-reaktif protein, ferritin ve D-dimer serum seviyelerinin diyabetik
olmayanlara göre daha yüksek olduğu gösterilmiştir (7, 9, 13). Bu bulgular
sitokin salınımının ve tromboza eğilimin diyabetiklerde daha fazla olmasını
ve COVID-19’da görülen olumsuz prognoz eğilimini açıklayabilmektedir.

Diyabetik hastalarda COVID-19’un semptomları diyabetik olmayanlarla
benzerdir ancak başlangıçta ateş yüksekliği daha nadir bir bulgu olabilir.
Enfeksiyonun başında semptomlar daha hafif gibi görünse de ileri evrelerde
genel durumun kötüleşmesi daha hızlı olmaktadır. Enfeksiyona bağlı
olarak glisemik kontrolün bozulması, hastaneye ilk başvuru nedeni
olabilmektedir. Hipoglisemik veya hiperglisemik aciller gelişirse hastaların
genel durumu daha hızlı bozulur (6, 9, 13). COVID-19 olan diyabetiklerde
pnömoniye bağlı klinik tablonun sıklıkla medikal tedavilere refrakter
olduğu bildirilmektedir. Bu olgularda oksijen desteğine ve yoğun bakım
şartlarında izleme daha fazla ihtiyaç duyulmaktadır (1). Yoğun bakımda
izlenmesi gereken ciddi enfeksiyonu olanlarda diyabet sıklığı 2 kat fazladır
(14). Bir başka çalışma COVID-19’lu diyabetiklerde olumsuz hastalık
sonuçlarının diyabetik olmayanlara göre 2.26 kat daha fazla olduğunu
göstermektedir (15).

Amerika Birleşik Devletleri’nden yayınlanan bir çalışmada COVID-19 ne-
deniyle hospitalize edilen 5700 hastada diyabetin %33.8 ile hipertansiyon
ve obeziteden sonra en sık eşlik eden 3. sıradaki komorbid hastalık olduğu
bildirilmiştir (10). Çin’den yayınlanan bir çalışmada 1099 COVID-19 hasta-
sının % 7.4'ünde diyabet olduğu ve bu oranın ciddi hastalığı olanlarda
%16.2'ye kadar yükseldiği, ciddi hastalığı olmayanlarda % 5.7 civarında
olduğu bildirilmektedir. Bu çalışmada yoğun bakım ünitesinde izlem gere-
ken, mekanik ventilasyon ihtiyacı olan ve ölüm görülen hastaların %35.8'-
inde diyabetin eşlik ettiği gösterilmiştir (16). Çin'den yayınlanan 72314
vakadan oluşan büyük bir seride diyabetli hastalar daha yüksek mortaliteye
sahip olarak bildirilmektedir, (%7.3 karşı, tüm grupta %2.3), (17). İtalya'dan

411