Page 632 - Multidisipliner Covid 19

BÖLÜM 35

gerekip gerekmediği düşünülmelidir. Ek olarak, birçok psikotrop (valproat,
karbamazepin, trisiklik antidepresanlar, serotoninnorepinefrin geri alım
inhibitörleri ve ikinci kuşak antipsikotikler) karaciğer enzimlerinde ılımlı,
geçici artışlarla ortaya çıkan hafif hepatoksisite ile ilişkilendirilmiştir. Sa-
dece klorpromazin, karbamazepin, valproat, duloksetin ve nefazodon gibi
birkaçınınciddi ilaca bağlı karaciğer hasarına neden olma riskinin yüksek
olduğu düşünülmektedir (39). COVID-19 ile ilişkili karaciğer hastalığı
olan hastalarda bu tür yüksek riskli psikotroplardan kaçınılmalıdır (28).

4. RENAL ETKİLER

Özellikle COVID-19 ile ilişkili ARDS ve önceden var olan kronik böbrek
hastalığı olan hastalarda akut böbrek hasarı gözlenmiş; bozulmuş gaz
değişimi, hemodinamik değişiklikler, sepsis ve böbrek hücrelerine zarar
veren dolaşım aracılarının salınmasını içeren enflamatuar / immün
reaksiyon gibi çeşitli nedenler öne sürülmüştür (40). Bu durumda, lityum
gibi potansiyel olarak nefrotoksik ilaçlardan kaçınmak gerekebilir. Renal
atılıma büyük ölçüde bağımlı olan psikotroplar arasında lityum, gabapentin,
topiramat, pregabalin ve paliperidon bulunur. Diğer birçok psikotrop
ilacın aktif metabolitleri böbreklerden atılır. Bu ilaçların veya
metabolitlerinin seviyeleri renalklirensin azalmasına bağlı olarak, dozun
azaltılması veya ilacın değiştirilmesini gerektirecek kadar artabilir. Örneğin,
ağır böbrek yetmezliği olan hastalarda (kreatinklirensi<30 mL/dak)
duloksetin uygulanması önerilmez (39).

5. NÖROLOJİK ETKİLER

Ebola, HIV/AIDS ve Zika gibi yeni ortaya çıkan bulaşıcı hastalıkların
çoğunda nöropsikiyatrik sekeller vardı. COVID-19’da henüz hiçbir virüs
aracılı nöropsikiyatrik sendrom tanımlanmamış olmasına rağmen, bu tür
sendromların olmadığı da doğrulanmamıştır. Ayrıca SARS-CoV2 virüsünün
santral sinir sistemini hedefleyebileceğine dair kanıtlar vardır (41).

SARS-CoV2 ve diğer koronavirüsler arasındaki benzerliklere dayanarak,
SARS-CoV2'nin nöroinvaziv potansiyele sahip olduğu düşünülmektedir
(42), ancak COVID-19'un nörolojik belirtileri hakkında birçok cevaplan-
mamış soru bulunmaktadır. İlk gözlemler COVID-19 hastalarında, özellikle

631