Page 216 - Multidisipliner Covid 19

BÖLÜM 12

eklenen plazma tedavisinin anlamlı bir etkisinin olmadığı görülmüş ve
çalışma planlanan hasta sayısına ulaşılmadan (200 hasta) sonlandırılmıştır
(82).

Plazma tedavisi ile ilgili ilk sonuçlar umut verici olsa da çalışmaların göz-
lemsel ve örnek sayılarının küçük olması bu konuda net bir sonuca varıl-
masını güçleştirmektedir. Ancak, ülkemiz dahil olmak üzere birçok ülkede
plazma tedavisine onay verilmiştir ve bu çalışmaların sonuçlarının tedavinin
yararlılığı konusunda yol gösterici olacağı kanısındayız. Diğer taraftan,
plazma tedavisi ile ilgili olarak patojen iletimi, alerjik transfüzyon reaksi-
yonları, transfüzyonla ilişkili dolaşıma aşırı sıvı yüklenmesi ve akut akciğer
hasarı gibi potansiyel riskler de göz önünde bulundurulmalıdır (61).

3. Tedavide kullanılan diğer ilaçlar

Koagülasyon Tedavisi

Ciddi ve kritik durumda olan COVID-19 hastalarının sepsise bağlı
koagülopati, yaygın damar içi pıhtılaşma veya uzamış yatak istirahatinden
kaynaklanan venöz tromboembolizm benzeri komplikasyonlara yatkın
olduğu bilinmektedir. Hollanda’da yoğun bakım ünitesindeki 184 kritik
COVID-19 hastasında yapılan bir çalışmada, bu hastalarda iskemik inme,
sistemik arteriyel emboli ve miyokard enfarktüsü gibi komplikasyonların
insidansının %31 olduğu bildirilmiştir (62). Benzer şekilde, Çin'de yoğun
bakım ünitesindeki 81 kritik COVID-19 hastası üzerinde yapılan bir
çalışmada, venöz tromboembolik komplikasyon insidansının %25 olduğu
gözlenmiştir (63). Bu popülasyonda, yüksek seviyelerde olan D-dimer,
fibrin yıkım ürünü düzeyleri, enflamatuvar belirteçler, uzamış protrombin
zamanı ve aktive parsiyel tromboplastin zamanı gibi pro-koagülasyon
durum göstergelerinin mortalite riski ile yakından ilişkili olduğu bildi-
rilmiştir (26).

Heparin tedavisini konu alan klinik durumu ciddi COVID-19 hastalarında
yapılan bir kohort çalışmasında (toplam 449 hasta), tedavinin 28 günlük
mortalite oranında anlamlı bir fark ortaya koyamadığı gözlenmiştir (%30,3'e
karşı %29,7). Ancak, sepsise bağlı koagülopati kriterlerini karşılayan veya
kan D-dimer düzeyi belirgin şekilde yüksek olan hastalarda, heparin

215