Page 136 - Multidisipliner Covid 19

BÖLÜM 08

A.B.D. karaciğer hastalığı ve immün baskılayıcı durumları ciddi hastalık
için potansiyel risk faktörü olarak kabul etmiştir(19). Aslında karaciğer
hastalığı olanlarda bu durumu destekleyen veri sayısı azdır. Ancak
unutulmamalıdır ki bu hastalarda eşlik eden DM gibi ek komorbid faktörler
mevcuttur. Ayrıca sık hastane ziyareti de riski artıran nedenler arasındadır.
Genel olarak sirozda, immünsupressif alan otoimmün karaciğer fonksiyon
bozukluğu olanlarda, nakil hastalarında immün fonksiyon bozukluğu
nedeni ile enfeksiyon riski artar. Öte yandan bu immün baskılanmanın
akciğer hasarlanmasına nedenolan aşırı immün yanıt üzerine koruyucu
etkisi olabilir mi?

Çalışmalara bakıldığında COVID-19 nedeni ile ortaya çıkan karaciğer
hasarı hafif olgularda sıklıkla geçicidir, ciddi hasar durumunda karaciğer
koruyucu ilaçlar vermekgerekebilir. Hastalığın henüz kanıtlanmış kesin
bir tedavisi olmadığından bulaşın engellenmesi, bu nedenle el hijyeni,
sosyal mesafe gibi koruma önlemleri son derece önemlidir (20). Salgın
süresince kronik karaciğer hastalığı olanların takipleri telefon ile
yapılabilir,kontrol laboratuvar tetkikleri, ilaç düzeyleri lokal alanlarda ve
gerekli durumlarda yapılmalıdır.Pnömokok ve grip aşıları unutulmamalıdır.
Kronik viral hepatit gibi durumlarda tedaviyi aksatmamaları için uzaktan
reçete yazılabilir. Kompanse karaciğer hastalıkları, HCC ve varis için
tarama ve takipler hastadaki durum ve risk analizine göre karar verilmelidir.
Dekompanse sirozu olanlarda portal hipertansiyon, asit, hepatik
ensefalopati, spontan bakteriyel peritonit gibi durumların tedavi kılavuzları
hastaneye başvuruyu azaltmak için yakın takip edilmelidir. Bir başka
durum da; İshal, iştahsızlık, karaciğer fonksiyon testlerinde artış gibi farklı
karaciğer ve gastrointestinal sistem hastalığı bulguları COVID-19
enfeksiyonunu taklit edebilir. Bu durumda hastalık aktivasyonuna ya da
COVID-19’a bağlı olup olmadığını ayırt etmek zor olabilir.Bu nedenleakut
dekompansasyon veya kronik hepatit akut alevlenmesinde SARS-COV2
için test yapılmalıdır. Karaciğer biyopsisi KCFT değerleri 5 kat artmış,
nedeni bilinmeyen durumlarda, malignite olasılığında yapılmalıdır. Hastada
COVID-19 hastalığı durumunda karaciğer biyopsisi bulaş riski ve
enflamatuvar yanıtın etyolojiye yönelik histolojik bulguları maskeleme
ve kafa karışıklığına neden olma olasılığı nedeni ile ertelenmelidir. HCC
tedavisinde lokal tedaviler mümkün olduğu kadar ertelenmelidir. Yatış
gerektiren hastalarda mümkün olduğu kadar kirli ve temiz klinik ayrımı

135