Page 131 - Multidisipliner Covid 19

Enfeksiyon Hastal›klar› Uzman› Gözünden COVID-19 Hastal›¤› ve Karaci¤er

olguların yaklaşık yarısında (% 45,71 - n= 32) karaciğer enzim yüksekliği
mevcuttu. Bu hastaların çoğunluğu erkek cinsiyette idi. Karaciğer hasarı
olanların % 65,6 (n=21)’inde C-reaktif protein artmış olup, hastaneye
başvuru süreleri daha uzundu (2). Guan ve arkadaşları’nın(3) 1099 COVID-
19 olgusunun verilerini paylaştıkları çalışmasında AST yüksekliği hastaların
% 22,2, ALT yüksekliği % 21,3, total bilirubin yüksekliği % 10,5’inde
görülmüştür. Hastalık gidişatı ile değerlendirildiğinde bu oranların ciddi
seyirli olanlarda anlamlı olarak daha yüksek olduğu belirtilmiştir. Şöyleki
AST yüksekliği ciddi seyirli olguların % 39,4’ünde, diğerlerinin % 18,2’ünde,
ALT yüksekliği ciddi seyirli olguların % 28,1’inde, diğerlerinin % 19,8,
total bilirubin yüksekliği ise ciddi seyirli olanların % 13,3, diğer klinik
seyirde % 9,9’unda izlenmiştir (3). Cai ve arkadaşları (4) 417 COVID-19
hastasını yatış süresince, 2 hafta karaciğer fonksiyon testleri (KCFT) ile
izlemiştir. Çalışmada AST-ALT değerlerinde 3 kat ve üzeri, GGT, bilirubin
değerlerindeki 2 kat ve üzeri artış durumu“karaciğer hasarı“olarak
tanımlanmıştır. İzlenen hastaların % 50’sinde başlangıçta karaciğer
fonksiyon testi bozukluğu mevcut olup, genelde 1-2 kat artış şeklindedir.
Başvuru sırasında karaciğer hasarı olanların oranı% 5’tir. Genel olarak
karaciğer fonksiyon testlerinde GGT yüksekliği daha belirgindir. Bu
hastaların özellikleri incelendiğinde yaşlı, erkek ve vücut kitle indeksi
yüksek olanların daha fazla olduğu görülmüştür. Başvuru sırasında
karaciğer enzimi yüksek olanlarda COVID-19 hastalığı ciddi seyretmektedir.
Hastalık seyri sırasında ise hastaların % 76,3’ünde (n=318) karaciğer
fonksiyon testinde bozukluk görülmüş, bu grubun % 26,7’si ciddi pnömoni
ile seyretmiştir. Çalışmada 90 hastada (% 21,5) hastalık seyrinde “karaciğer
hasarı” görülmüş. Bunların yarısında da hastalık ciddi seyretmişti (4).
New York’ta 5700 hastanın paylaşıldığı çalışmada, hastaların başvuruda
% 58,4’ünde AST değerleri >40 U/L ve % 39’unda ALT >60 U/L idi.
Çalışmada “akut karaciğer hasarı” AST, ALT düzeylerinin 15 kat üstü
olarak değerlendirilmiştir. Buna göre 56 hastada (% 2.1) akut karaciğer
hasarı gelişmiştir. Bu hastaların ise 53’ü hayatını kaybetmiştir (5). Hastalık
seyri ve karaciğer fonksiyon testi ile ilişkili başka bir çalışmada radyolojik
olarak pnömoni tablosu olmasına rağmen semptomları silik ya da henüz
başlamamış olanlardaAST ve ALT yüksekliklerinin daha az olduğu
gösterilmiştir (6). Bu çalışmalar değerlendirildiğinde, KCFT yüksekliği ile
hastalık ciddiyeti arasında parallellik olup, “akut karaciğer hasarı”
durumunda hastalığın kötü seyrettiğini, erkek cinsiyette ve başvuru süresi

130