Page 325 - Multidisipliner Covid 19

COVID-19'da Ba¤›fl›kl›k Yan›tlar› ve Yang›sal Olaylar

kişinin durumuna göre değişkenlikler gösterebilmektedir. Şimdiye kadar
yapılan gözlemlerde artan proenflamatuvar sitokin düzeylerinin (özellikle
İL-6) hastaların kötüleşmesiyle ile direkt ilişkili olduğunu göstermiştir
(24). Bu mediyatörlerdeki hızlı artış hastanın durumunun kötüleşmesi ve
bazen ölüm ile sonuçlandığından klinikte prognostik belirteç olarak kullanı-
labilmektedir. Sitokin fırtınası, aslında tipik bir makrofaj aktivasyon send-
romudur. Bunun sonucunda doku hasarı (özellikle akciğer) ve ARDS geliş-
mektedir (25). Yakın zamanda ciddi COVID-19’lu hastaların periferik ka-
nında otoimmün ve enflamatuvar hastalıklarla ilişkili olduğu bilinen İL-
17’nin de arttığı rapor edilmiştir. Mukozal bağışıklık yanıtında, IL-17, IL-
22 ve TNF- ’nınantimikrobiyalpeptit üretimine yol açmaktadır. Ayrıca İL-
22, müsinleri, fibrinojeni ve antiapoptotik proteinlerin artılına yol açarak
hayatı tehdit eden ödemin (akciğer ödemi) gelişmesine katkı sağlamaktadır.
Sonuçta akciğerler müsin ve fibrin ile dolarak ARDS’nin ilerlemesine yol
açar (26). Bu yukarda sözünü ettiğimiz faktörler, ağırlaşan pnömoni ve
ARDS’ye sebep olmanın yanı sıra D-dimer, C reaktif protein (CRP), kan
üre azotu ve kreatinin değerlerindeki artışla birlikte karaciğer, kalp ve
böbrekleri de içine alan çoklu organ yetmezliğinin gelişmesine katkıda
bulunurlar (27, 28).

İmmün Düzensizlik Sendromu

COVİD-19’lu hastaların alveolar makrofajlar tarafından salınan İL-6 etki-
siyle monositlerden bol miktarda proenflamatuvar sitokinlerin üretilmesine
yol açar. İnterlökin-6 başlangıçta CD4+ T hücrelerin daha ileri dönemde
de B hücrelerin sayısında azalmaya yol açarlar ve gelişen lenfopeninin
sebebidirler. Bu sitokin aynı zamanda hem CD14+ monositlerin yüzeyindeki
HLA-DR ifadesini azaltarak etkin antijen sunumunu bozar hem de CD4+T
hücrelerden IFN- üretimini baskılar (22).

Özetleyecek olursak, nötrofiller ve proenflamatuvar sitokinler, enfeksiyonu
sınırlamaya ve virüsün üstesinden gelmeye çalışırken yoğun enflamatuvar
yanıta sebep olmakta ve sitokin fırtınasını başlatmaktadır. Ardından MAS
veya MDS gelişimiyle doku hasarı daha da artar müsin ve fibrin birikimi
ile hayatı tehdit eden akciğer ödemi gelişir. Ne yazık ki, bu durum ciddi
olarak etkilenen hastalarda ağır solunum yetersizliği ve hatta ölümle
sonuçlanabilmektedir.

324