Page 423 - Multidisipliner Covid 19

COVID-19 ve Endokrin Sistem Hastal›klar›

COVID-19 ve Gonadal Hastalıklar

Testislerde yüksek düzeyde ACE2 ekspresyonu görüldüğü bilinmektedir.
Leydig hücreleri, Sertoli hücreleri ve spermatogonia ACE2 eksprese eder.
Herhangi bir akut kritik hastalıkta hipotalamopitüiter-testis aksının
baskılanabileceği, lüteinizan hormon (LH), folikül uyarıcı hormon (FSH)
ve testosteron düzeylerinin azalabileceği bilinmektedir. Buna karşın,
COVID-19'lu erkek hastalarda yapılan bir çalışmada, serum total testosteron
düzeyinin yaş benzer sağlıklı erkeklere göre daha düşük, serum LH
düzeyinin ise yüksek olduğu bildirilmiştir. Bu çalışmada serum testosteron:
LH oranı COVID-19 olanlarda anlamlı olarak düşük bulunmuş ve bu
oranın hastalık şiddeti ile negatif korelasyon gösterdiği öne sürülmüştür
(47). COVID-19 olan erkeklerde serum LH düzeyinin artmış olması, Leydig
hücre hasarına yönelik bir bulgu olarak kabul edilmekte ve hipo-
talamopitüiter-testis aksının baskılanmadığını düşündürmektedir. Hayvan
deneylerinde de, erkek farelerde SARS-CoV enfeksiyonunun serum testos-
teronunu önemli ölçüde azalttığı gösterilmiştir. Orşitin SARS’ta bir komp-
likasyon olarak görülmesi tüm bu bulgularla uyumludur (8, 48).

Günümüzde SARS ve COVID-19’un erkek cinsiyette, gonadal fonksiyonlar
üzerine etkileri hakkındaki veriler yetersizken, kadın cinsiyette, kadın
gonadal fonksiyonlar üzerine etkileri bilinmemektedir ve araştırılmaya
ihtiyaç göstermektedir.

SONUÇLAR

Endokrin sistem hastalıklarının bazıları toplumda yaygın olarak
görülmekte, COVID-19’a yakalanma riskini doğrudan artırmasa bile
prognozu olumsuz etkileyebilmekte, takip ve tedavide zorluk oluş-
turabilmektedir. COVID-19 pandemisi sürecinde endokrin sistem
hastalıklarına yönelik yapılması zorunlu olan cerrahiler, immün supresif
tedaviler, radyoaktif iyot tedavileri, eksternal radyoterapiler ve
kemoterapiler mümkünse elektif şartlarda yapılmalı, bu gibi tedavi
kararlarında hastalar konuyu ilgili hekimleriyle görüşmeli, risk ve yarar
oranı değerlendirilmelidir. Toplumu oluşturan tüm bireyler gibi endokrin
hastalığı olan bireyler de hijyen, maske ve sosyal mesafe kurallarına çok
dikkat etmelidir. Bu hastaları takip eden hekimlerin birebir yaptıkları

422