Page 614 - Multidisipliner Covid 19

BÖLÜM 34

ya da yakınlarının hastalanacağı ve öleceği endişe ve korkusuna, ayrıca
aynılığı, sürekliliği seven bu grup için rutin dışına çıkılmış olması tehdit
algısı yaşamasına neden olmuştur. Bunların yanı sıra gelişimsel özelliklerine
bağlı olarak çocuklar kaygı ve strese yetişkin-lerden farklı tepkiler
verebilirler. Okul öncesi dönemindeki 0-2 yaş arası bebekler ve küçük
çocuklar, dünyada kötü bir şeyin ol-makta olduğunu henüz anlayamazlar,
ancak anne-baba ve bakıcıları-nın üzüntü, stres ve kaygılarını fark ederler.3-
5 yaş arasındaki çocuklar ise bir salgının olduğunu ve etkilerini ge-nel
olarak anlayabilirler. Ancak, yaşlarına özgü çocuk benmerkezciliği ve
yüksek hayal gücü nedeniyle, gördüklerini, duyduklarını ve yaşa-dıklarını
abartma eğiliminde olabilirler ve bu süreçten yoğun bir şekil-de
etkilenebilirler. Bu yaştaki çocuklar, ebeveynlerin yanından hiç ayrılmak
istememe,yeniden parmak emme ya da geceleri altını ıslatma, konuşma
zorluğu yaşamaya başlama gibi gelişimsel kayıplar (regresyon)
gösterebilirler. Bu durum temel güven nesnesine dönme, güven ihtiyacı
olarak karşımıza çıkar. Ayrıca nedeni açıklanamayan bedensel belirtiler
endişe belirtisi olarak karşımıza çıkabilirler ve bu bulgular önemle takip
edilmelidirler.

İlkokul dönemindeki (6-11 yaş) çocuklar bir salgının ne olduğunu ve
insanları nasıl et-kilendiğini çeşitli yönleriyle somut düzeyde anlayabilirler.
Bu nedenle salgın sonrası dönemde de dışarıya çıkmaktan, okula devam
etmekten korkabilirler ve arkadaşlarıyla vakit geçirmeyi bı-rakabilirler.
Aşırı kaygılı durum çocukta dikkatini bir şeye verememe, aşırı alıngan,
sinirli ya da kavgacı olma,herkesten uzaklaşma, içine kapanma, kabus
görme, uyumak istememe ya da uyku problemleri yine karın ağrısı ya da
baş ağrısı gibi nedeni açıklanamayan fiziksel şikayetler,asılsız korkular
geliştirme ve hep bu korkulardan söz etme, sevdiği şeylerden artık zevk
almama, yaşıtlarından daha fazla ya da daha az yemek yeme , bazı
çocuklarda herhangi bir neden olmaksızın öfkelenme ve saldırganca
davranmak gibi belirtilere neden olabilir.

Ergenler ise salgın sürecinde ve devam eden “yeni normal” döneminde
de karşı karşıya olduğumuz tehlikeyi küçümseme eğiliminde olabilir,
başlarına hiçbir şey gelmeyeceğini ve bu hastalığa asla yakalanmaya-
caklarını düşünebilirler. Bu tutumlar ergenlerin bilişsel ve beyin
gelişimlerinin sonucunda olur. Bu durumda uygun bilimsel verileri ergen-

613