Türk Tabipleri Birliği Merkez Konseyi tabip odalarına gönderdiği 15.12.2015 tarih ve 1846/2015 sayılı yazısı ile;
• yazılı/görsel basında ve sosyal medyada yer alan sağlık alanına ilişkin haber, ilan, paylaşım gibi adlar altında tanıtım kurallarının ihlal edildiğini belirterek tanıtım kuralları ile ilgili yasal mevzuatı hatırlatmış,
• Sağlık hizmetlerinin hızla tahrip edildiği ve ticari bir alana dönüştürülmeye çalışıldığı ortamda, bunun bir aracı olarak kullanılan reklamın her ne suretle olursa olsun yapılmasının önlenmesinin, tabip odalarının 6023 sayılı Yasa’da özel olarak belirtilen önemli görevlerinden olduğunu belirtmiş
• İlimiz sınırlarında faaliyet sürdüren hekim ve sağlık kuruluşlarının internet sitelerine ilişkin inceleme başlatılmasını, reklam ve haksız rekabet oluşturan türden içerikleri barındıran site sahibi hekimler ile sağlık kuruluşlarının sorumlu hekimleri hakkında gerekli işlemlerin yapılmasını talep etmiştir.
————————————–
1846/2015 15.12.2015
TABİP ODASI BAŞKANLIĞI’NA
Konu : Tanıtım kurallarına aykırılıklar.
Her gün yazılı/görsel basında ve sosyal medyada, sağlık alanına ilişkin haber, ilan, paylaşım gibi adlar altında tanıtım kurallarını ihlal eden, açık ya da örtülü reklam niteliğinde yayınlarla karşılaşılmaktadır. Oysa bilindiği gibi “sağlık hizmetleri” alanı, tanıtıma önemli sınırlamalar getirilen, reklamınsa bütünüyle yasaklandığı bir alandır. Getirilen bu sınırlamaların amacı, insan sağlığı ve bu kapsamda insan haklarını korumak, insanların kâr, rekabet ve benzeri amaçlardan kaynaklanan eylemlerden zarar görmelerini engellemektir.
Ülkemizde hekimlik uygulamalarının esaslarını belirleyen temel yasa olan 1219 Sayılı Tababet ve Şuabatı Sanatlarının Tarzı İcrasına Dair Kanun’un 24.maddesi ile bu maddeye paralel olarak düzenlenmiş olan Tıbbi Deontoloji Tüzüğü’nün 9. maddesine göre hekimlerin adlarını, Tıpta Uzmanlık Tüzüğü’ne göre kabul edilmiş olan ihtisaslarını, akademik unvanlarını, hasta kabul ettikleri mahal ile muayene saatlerini bildiren ilanlar verebilmeleri mümkün olup “diğer suretlerle ilan, reklam, vesaire yapmaları memnudur”. 1219 Sayılı Yasa’da yer alan “memnudur” ibaresi, çok açık ve kesin bir yasağı ifade etmektedir.
Hekimlerin uymaları gereken etik kuralların gösterildiği Tıbbi Deontoloji Tüzüğü’nün 8. maddesinde de tabiplik ve diş tabipliği mesleklerine ve tedavi müesseselerine, ticari bir veçhe (görünüm) verilemeyeceği, hekimlerin yapacağı yayınlarda tababet mesleğinin şerefini üstün tutmaya mecbur oldukları, ne suretle olursa olsun yazılarında kendi reklamlarını yapamayacakları belirtilmektedir.
Hekimlik Meslek Etiği Kurallarının “Ticari Amaç ve Reklam Yasağı” başlıklı 11. maddesine göre de “Hekim, mesleğini uygularken reklam yapamaz, ticari reklamlara araç olamaz, çalışmalarına ticari bir görünüm veremez; insanları yanıltıcı, paniğe düşürücü, yanlış yönlendirici, meslektaşlar arasında haksız rekabete yol açıcı davranışlarda bulunamaz. Hekim, yayın araçlarıyla yapacağı duyurularda varsa, Tababet Uzmanlık Tüzüğü’ne göre kabul edilmiş olan uzmanlık alanını, çalışma gün ve saatlerini bildirebilir.”
Bu genel düzenlemeler, hekimlik mesleğine ve tedavi kurumlarına ticari bir görünüm verilmesini ve bu alanda reklam yapılmasını tartışmaya yer bırakmayacak şekilde yasaklamaktadır. Bu yasak sadece hekim tarafından yapılan reklamları değil, üçüncü kişi tarafından hekim lehine yapılan reklam faaliyetlerini de kapsayıcı niteliktedir. Nitekim Tıbbi Deontoloji Tüzüğü’nün m. 8/3düzenlemesinde yer alan, hekimlerin gazetelerde ve diğer yayın organlarında reklam niteliğinde teşekkür ilânları yazdırma yasağı bu yaklaşımın ürünüdür.
Hiçbir biçimde ticari bir alan olarak düşünülemeyecek olan sağlık hizmeti sunumunda, hekimler ve hastalar arasında aracılık etmek ve aracıdan yararlanmak yasak faaliyetlerdendir. Bu yasak Hekimlik Meslek Etiği Kurallarının 14. maddesinde; “Hekim öteki hekimlere veya tetkik-tedavi kuruluşlarına maddi çıkar karşılığı hasta gönderemez. Hekim, hasta sağlamak amacıyla aracı kişilerden yararlanamaz.” denilmek suretiyle açıkça ifade edilmiştir. Bu tür eylemler 6023 sayılı Türk Tabipleri Birliği Kanunu ve bu Yasaya dayalı olarak çıkarılan Türk Tabipleri Birliği Disiplin Yönetmeliği hükümleri çerçevesinde disiplin cezası gerektiren eylemlerdendir.
Bu noktada aracılık (simsarlık) edenlere ilişkin yaptırımlar da 6023 sayılı Yasada gösterilmiştir. Anılan Yasanın 64. maddesinin 1. fıkrası uyarınca; “Ücret ve her hangi bir menfaat mukabilinde tabiplere iş getirenler veya delalet edenlere, üç aydan bir seneye kadar hapis cezası verilir.”
Bütün bu düzenlemeler uyarınca reklam ve meslektaşlar arası haksız tıp dışı rekabete yönelik her türlü faaliyet, tıbbi deontoloji kurallarına aykırıdır.
Ancak bazı hekimler, sağlık kuruluşları ve aracılık faaliyeti yapan ticari kuruluşlar bu kuralları yok sayarak etik dışı faaliyetlerin içinde yer almaktadırlar. Bugün “sosyal medya ve paylaşım alanı” olarak lanse edilen internet sitelerine üyelik bedeli ödeyen hekimlerin, bazı olanaklardan yararlandıkları, ödedikleri ücrete göre arama motorlarında (google, yahoo vb.) diğer meslektaşlarının önünde görünür olmalarının sağlandığı, yine ödemeleri ölçüsünde daha vasıflı ve iyi hekimler olduklarını belirtecek şekilde puanlamalar yapılarak öne çıkarıldıkları görülmektedir. Ayrıca bu sitelerde gerçekte hasta olup olmadıkları bilinmez kişilerin adıyla hekimler hakkında yorumlar yapılmakta ve teşekkür edildiğini belirten süslü anlatımlara yer verilmektedir. Dahası bu siteler tarafından randevular düzenlenmekte ve hekimlere hasta yönlendirilmektedir.
Yine mevzuata göre, ancak sağlığı koruyucu bilgilendirme yapılabileceği halde hekimler ve sağlık kuruluşları tarafından internet ortamında tedavi edici sağlık hizmetine ilişkin bilgiler verilmektedir.
Ayrıca Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Yönetmeliği’nin 5.maddesinin (ğ) bendinde de açıkça belirtildiği üzere hastaların tedavi öncesi ve sonrasına ait ifade ya da görüntülerine yer verilemeyeceği halde internet ortamında bu yasak açıkça ihlal edilmekte, hekimlerin internet sitelerinde, facebook, instagram, youtube gibi ortamlarda yaygın olarak hastaların fotoğrafları yayınlamaktadır.
Sağlık hizmetlerinin hızla tahrip edildiği ve ticari bir alana dönüştürülmeye çalışıldığı ortamda, bunun bir aracı olarak kullanılan reklamın her ne suretle olursa olsun yapılmasını önlemek, tabip odalarımızın 6023 sayılı Yasa’da özel olarak da belirtilen önemli görevlerindendir. Bu nedenle;
Mesleki deontolojiyi korumakla yükümlü tabip odalarımızın kendi bölgelerinde faaliyet sürdüren hekim ve sağlık kuruluşlarının internet sitelerine ilişkin inceleme başlatılmasını,
Reklam ve haksız rekabet oluşturan türden içerikleri barındıran site sahibi hekimler ile sağlık kuruluşlarının sorumlu hekimleri hakkında gerekli disiplin işlemlerinin yapılmasını,
Ayrıca hekim ve sağlık kuruluşlarına aracılık yapan internet siteleri hakkında,
Ø Cumhuriyet Başsavcılılarının yanı sıra
Ø 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunun 63 ve 84. maddelerine dayanılarak hazırlanmış olan Reklam Kurulu Yönetmeliği uyarınca işlem yapmaya yetkili olan, üyeleri arasında Türk Tabipleri Birliği’nin temsilcisi de bulunan Reklam Kurulu nezdinde girişimlerde bulunulmasını,
Aynı şekilde tanıtım kurallarına aykırı hekim ve sağlık kuruluşu yayınları hakkında da yapılan bilgilendirmeye ve incelemeye başlanmış olmasına karşın reklam faaliyetlerine devam etmeleri durumunda Reklam Kurulu nezdinde girişimlerde bulunulmasını,
Yapılan işlemlerden tarafımıza bilgi verilmesini bekler, çalışmalarınızda başarılar dileriz.
Saygılarımızla,
Dr.Hakan Giritlioğlu Dr.H. Özden Şener
TTB Hukuk Bürosu TTB Merkez Konseyi
Koordinatörü Genel Sekreteri