Ülkemizde “Şehir Hastanesi” adıyla topluma sunulan, kamu-özel ortaklığının yap-kirala-devret modeliyle yaptırılan ve işletilen hastaneler sorun yumağıdır. Her ne kadar bu hastaneler kamu hastanelerinin kavuşacağı yeni ve modern binalar olarak tanıtılsa da bu yöntemle yapılan ve işletilen hastanelerin “kamu” ile ilgisinin olmadığı açıktır. Şehir hastaneleri kamu adını kullanarak küresel sermayeye yeni ve büyük bir kaynak aktarmanın aracıdır. Kamuoyu sağlık alanında yeni bir özelleştirme ile karşı karşıyadır.
Şehir hastaneleri ile ilgili en başta gelen sorun hastane binalarının ve donanımının kamuya çok yüksek maliyetidir. Şehir hastaneleri için yapılan ihalelerde Sağlık Bakanlığı tarafından belirlenen sabit yatırım tutarı ile yıllık kira bedelleri incelendiğinde, çok yüksek tutarların ödendiği/ödeneceği anlaşılmaktadır.
2020 Yılı Yatırım Programı’nda 10 adet şehir hastanesi için sadece bina kirası olarak ayrılan tutar 31 Milyar 45 Milyon 282 Bin 679 TL olarak gösterilmiştir. Bugüne kadar 20 şehir hastanesi sözleşmesi imzalanmıştır. Ancak başta Sağlık Bakanlığı olmak üzere konunun ilgilisi diğer bakanlıkların da kamuyu aydınlatmaktan kaçınmaları nedeniyle şehir hastanelerinin toplam sözleşme bedelleri, sözleşmelerin güncellenmesiyle oluşan ek maliyetler, yapılmış ve yapılması planlanan ödemelere dair açık ve net bir bilgiye bugüne kadar ulaşılamamıştır. Öte yandan Sağlık Bakanı 2020 yılı yatırım programında yer alan 10 şehir hastanesinin daha önce bütçe görüşmelerinde belirttiği gibi klasik ihale yöntemi ile yapılıp yapılmayacağını açık bir şekilde ifade etmeli.
Şehir hastaneleri için Sağlık Bakanlığı tarafından bugüne kadar 2017 yılında 3 ayda 124.721.247 TL kira, 185.609.969 TL hizmet bedeli, toplam 310.331.216 TL, 2018 yılında 1.152.652.117 TL kira, 1.047.948.486 TL, hizmet bedeli toplam2.200.600.603 TL, 2019 yılında 2.755.865.554 TL, 2.332.180.599 TL hizmet bedeli toplam 5.088. 046.153 TL, ödeme yapılmıştır. İki yıl üç aylık kira ve hizmet bedeli ödemesi toplamı 7 Milyar 598 Milyon 977 Bin 974 TL’dir. 2020 yılının ilk iki ayının mali tablolarıysa henüz açıklanmamıştır. Ancak yapılan ödemelerin hastanelerin sayısı ile artacağı gerçeği karşısında Yatırım Programı’nda yer alan maliyet öngörüsünün gerçekçi olmadığı görülmektedir.
Bununla birlikte Sağlık Bakanlığı kamu özel ortaklığı finansman modelinin ek maliyet getirdiğini kabul etmiş ve 2020 yılı itibariyle “şehir hastanesi” ismini kullanarak, bütçe kaynaklarıyla devlet hastanesi yapmaya karar verdiği açıklanmıştır. Yatırım Programı’na 10 adet hastane alınmıştır. Bunlar Antalya, Aydın, Denizli, Diyarbakır, Ordu, Rize, Sakarya, Samsun, İstanbul-Sancaktepe ve Trabzon’dur.
Bu 10 devlet hastanesinin toplam yatırım tutarı 10 Milyar 104 Milyon 694 Bin 629 TL’dir. Yani şehir hastanelerine hiçbir akılcı açıklaması olmamasına karşın 3 kat fazla ödeme yapılacaktır. Kaldı ki şehir hastanelerine enflasyon ve kur garantilerinin yanında ayrıca miktara bağlı hizmetlerde yüzde 70 gibi sağlık hizmet gerekleriyle açıklanamaz bir doluluk oranı üzerinden hesaplanan alım garantileri verilmesi nedeniyle yıllar içinde yapılacak ödemelere dair net öngörüde bulunulamamaktadır.
Şehir hastaneleri israf ve sorunlarla doludur. Sayıştay Başkanlığı tarafından yayınlanan ‘Sağlık Bakanlığı 2018 Yılı Sayıştay Denetim Raporu’, şehir hastanelerinde saptanan bulgular açısından büyük önem taşımaktadır. Örneğin, Yozgat Şehir Hastanesi’nin çamaşırhane hizmetlerini yürüten alt yüklenicisinin, Sorgun Devlet Hastanesi’ne de aynı hizmeti sunduğu; Sorgun Devlet Hastanesi’ne hizmet karşılığı olarak teklif ettiği bedel ile şehir hastanesine sunduğu çamaşır hizmetinin ortalama birim fiyatı arasında 14 kat fiyat farkı olduğu tespit edilmiştir. Şehir hastanelerinde gerek ‘destek hizmetleri’, gerekse de ‘tıbbi destek hizmetleri’ devlet hastanelerine göre taşeron şirketlerden çok daha yüksek bedellerle satın alınmaktadır.
Türkiye’de “Şehir Hastaneleri” için öngörülen temel sorun alanları başta finansman yöntemi olmak üzere, yer seçimi, kent merkezlerindeki hastanelerin kapatılmasıyla birlikte yurttaşların söz konusu hastanelere ulaşım ve erişim sorunları, taşınacak kamu hastanelerinin boşaltacağı yerleşkelerin durumu ve taşınacak kamu hastanelerindeki hem sağlık hem de destek hizmetlerinin sunulması ile ilgili imtiyazlar ve sağlık çalışanlarının istihdam ve özlük hakları sorunları olarak sıralanabilir.
Şehir hastanelerinin hizmet sunmaya başlamasıyla birlikte gerek bu hastanelerde görev yapan hekimler ve sağlık çalışanları, gerekse de hasta ve hasta yakınları tarafından birçok yakınma dile getirilmektedir. Bu yakınmalar arasında şehir hastanelerinin şehrin dışında yapılmış olması nedeniyle hem hastalar/hasta yakınları hem de hekimler ve sağlık çalışanları açısından ulaşım sorunlarına yol açması, şehir hastanelerinin tasarımının yataklı tedavi hizmetleri sürecine uygun olmaması, teknik alt yapının yetersiz ve kalitesiz oluşu, yönetimde iki başlılık yüzünden sorunların çözülmek yerine sürüncemede kalması, hastane binasının anormal büyüklüğü ve bölümler arasındaki mesafelerin uzaklığı nedeniyle sağlık hizmetinin bütünselliğinin ortadan kalkması ve buna bağlı olarak hasta bakımının aksaması, eğitimsiz ve yetersiz sayıda personel sayılabilir.
Türk Tabipleri Birliği olarak, şehir hastanelerinde görev yapan meslektaşlarımızdan alınan bilgiler ve bildirilen yakınmalar doğrultusunda sağlık çalışanlarının karşılaştıkları sorunları Sağlık Bakanlığı ile paylaşarak hem hasta güvenliği hem de sağlık çalışanlarının sağlığı ve güvenliği ile ilgili konularda önlem alınması beklentimizi pek çok kez dile getirmiş olmamıza karşın; Bakanlıktan bugüne kadar herhangi bir yanıt alınamamıştır.
Şehir hastanelerinde gerek üyelerimizin gerekse de bir bütün olarak sağlık çalışanlarının karşılaştıkları sorunlar hem hasta güvenliğini hem de çalışan sağlığı ve güvenliğini tehdit eder niteliktedir. Şehir hastanelerinde çalışan hekimler ve sağlık çalışanları mutsuzdur.
Türk Tabipleri Birliği’nin uğraşları ve verdiği mücadele sonucunda Hükümetin kamu-özel ortaklığı yönteminden vazgeçmiş olması yeterli değildir.
Şehir hastaneleri modeli hangi ihale modeliyle yapılırsa yapılsın çağdaş, bilimsel, halkın ihtiyacını karşılayacak bir hastane modeli değildir.
Sağlık Bakanlığı’nın bütçesini rehin alan, akılcı ve bilimsel olmayan bu ağır yükten ivedi olarak kurtulmak için şehir hastaneleri hemen Sağlık Bakanlığı’na devredilmeli ve yeni hastaneler Türk Tabipleri Birliği ve hekimlerin taleplerini içeren bir program dahilinde gerçekleştirilmelidir.
Türk Tabipleri Birliği – Bursa Tabip Odası