ANKARA TOPLANTISI DEĞERLENDİRMESİ
Bilindiği gibi hekimlere ve sağlık çalışanlarına yönelik şiddet vakalarında ciddi bir artış yaşanmakta, şiddet eylemleri, hekimlerin mesleki yaşantısının adeta bir parçası haline gelmektedir. Çalışma ortamlarımızda sık sık sözel ya da fiziksel saldırılarla karşı karşıya kalabiliyoruz. Bu saldırıların kaynağı çoğunlukla hastalar, hasta yakınları ve yöneticiler olmakla birlikte ne yazık ki zaman zaman çalışma arkadaşlarımız da olabiliyor. En kötüsü ise, sıradanlaşan şiddeti kanıksamak ve çalışma ortamımızın doğal bir bileşeni olarak algılama çaresizliğimiz.
İşte böyle bir ortamda aldık Gaziantep’ten cinayet haberini. Ne yazık ki meslektaşımız Dr. Ersin Arslan’ın ölüm haberi imiş, sabrımızı taşırması için beklenen. Saldırganın bıçağı yalnızca Ersin Arslan’ın değil, tüm hekimlerin yüreğine saplandı. Geldiğimiz nokta korkunç: Can güvenliğimizin dahi bulunmadığı bir çalışma ortamı.
Bu nedenle Türk Tabipleri Birliği tarafından, bu kadar can alıcı bir konunun unutulmaması ve göz ardı edilmemesi için ve yaşanan bu üzücü olayın kamuoyundaki yaratmış olduğu duyarlılığı değerlendirerek, gecikmeksizin, çözüm amacıyla Sağlık Bakanlığı ve İçişleri Bakanlığının katılımı talebi ile 27 Mayıs 2012 tarihinde Ankara’da “Sağlık Ortamındaki Şiddette Gelinen Nokta ve Sonuçları/Ne Yapmalı? Birlikte Nasıl Yapmalı?” konulu toplantı düzenlenmiştir. Ancak Tabip Odalarından, çeşitli uzmanlık derneklerinden ve sendikalardan çok sayıda katılımcı bulunmasına rağmen İçişleri Bakanlığından herhangi bir temsilci katılmamış, Sağlık Bakanlığından ise “düşük etkinlik düzeyinde” bir katılım (Kalite ve Akreditasyon Daire Başkanı) olmuştur.
Toplantıda “ne, nasıl, ne zaman ve kim tarafından yapılmalı” sorularına yanıtlar aranmış, çeşitli saha araştırmaları ve istatistiksel verilerin ışığında tüm çözüm önerileri tartışılmıştır. “Sağlık alanında şiddet” konusunda sizlerden gelen görüş ve çözüm önerileri belli başlıklar altında sınıflandırılarak Odamız Yönetim Kurulu üyesi Dr. L. Tufan Kumaş tarafından bu toplantıda tüm katılımcılarla paylaşılmıştır.
Sonuç: Sağlık ortamında şiddeti doğuran pek çok toplumsal bileşenin varlığında hemfikir olmakla birlikte son yıllarda net bir şekilde gözlenen şiddetteki artış eğiliminin temel kaynağının sağlık hizmetlerini metalaştıran, hasta-hekim ilişkisini ticarileştiren ve çalışma barışını bozan sağlık politikaları olduğu açıktır. Hekim emeğini ve meslek saygınlığını değersizleştirmeye dayanan sağlık politikaları, kamuoyunda yükseltilen beklentileri karşılamaktan uzak kalmıştır. Oluşan hayal kırıklığını örtbas etme çabası ile sağlığı ve hatta ülkeyi yönetenlerin, hekimi hedef göstererek verdikleri kasıtlı ve sorumsuz demeçler ise şiddeti körüklemektedir (En azından sağlık çalışanlarının algısı bu yöndedir). Şiddete karşı cezai yaptırımların caydırıcılığının ise düşük olduğu görülmektedir.
Çözüm: Sağlık Bakanlığının temsiliyet düzeyi ve “113 + Beyaz Kod” ile sınırlı çözüm önerileri, ya sorunun nedenlerini ve boyutunu algılama yetersizliği ya da iyi niyet eksikliğinden kaynaklandığını düşündürmüştür. Pek çok çözüm önerisi dile getirilmiş ve tartışılmış ancak güvenlik temelli önerilerin (bir kısmı biber gazı ve silah rusatı talebine dek uzanmaktadır), sorunun çözümüne katkı sağlamaktan çok var olan tabloyu kötüleştireceği görüşü ağır basmıştır. Çözüm önerilerinin çeşitliliğinden de anlaşılabileceği gibi sağlık ortamındaki şiddetle mücadelenin pek çok ayağı olması gerekliliği açıktır. Ancak toplantı sonucunda, kısa vadede gücümüzü odaklayarak (Odalar, uzmanlık dernekleri, sendikalar) TTB tarafından önerilen “Dr. Ersin Arslan yasa tasarısının” TBMM gündemine getirilmesi ve yasalaşması hedeflenmiştir. TTB’nin önerisinde öngörülen suçun, "Sağlık personelini etkileme ve sağlık hizmetini kesintiye uğratma" sebebiyle kamunun sağlığına karşı suçlar kapsamında değerlendirilmesi istenmektedir. Dr. Ersin Arslan’ın adını taşıması düşünülen ve 2 maddeden oluşan yasa önerisinde, sağlık personelinin yapması gereken bir işi yapmaması; yapmaması gereken bir işi ise yapması için emir veren kişilerin iki yıldan dört yıla kadar cezalandırılması ve bu fiiller nedeniyle sağlık hizmetinin kesintiye uğraması durumunda belirlenen cezaların yarı oranında artırılması da istenmektedir.
Türk Tabipleri Birliği’nin 07.05.2012 tarihli yazısı uyarınca Bursa Tabip Odası tüm üyelerini bilgilendirmiş “Sağlık Ortamındaki Şiddette Gelinen Nokta ve Sonuçları/Ne yapmalı” başlıklı toplantı için görüş ve önerilerini istemiştir. Üyelerimizden bize iletilen görüş ve öneriler, başlıklar halinde aşağıda özetlenmiş ve 27 Mayıs 2012 tarihinde Ankara’da gerçekleştirilen toplantıda katılımcılarla paylaşılmıştır.
GÖRÜŞ VE ÖNERİLER
1- Koruyucu ve önleyici yaklaşımlar
a- Pozitif Motivasyon (topluma ve hekimler yönelik)
* Hastalara ve topluma yönelik eğitim
* Hekimlere eğitim
1- İletişim becerileri
2- Şiddete yatkın hastaya yaklaşım
b- Negatif Motivasyon (hasta ve hasta yakınlarına yönelik)
* Çalışanlara yönelik saygısızlıklara karşı uyarılar
1- “0” tolerans
2- “Hizmet alamazsınız”
3- Hekim hakları (hasta seçme hakkı, vb)
4- Cezai yaptırımların duyurulması
2- Tedavi Edici Yaklaşımlar
a-Semptomatik (kısa dönem)
X-Ray
Devletin her sağlık birimine güvenlik görevlisi ataması (özellikle ASM’ler)
Sağlık Bakanlığı’nın hastanelerde tam gün avukat istihdam etmesi
Acil alarm, yardım telefonu, güvenlik kameraları
Güvenlik birimlerinden daha etkin destek
İlaç yazdırma ve istirahat raporu taleplerine bir çözüm üretmek
Şiddete eğilimli ve özgeçmişi sorunlu olan vatandaşlara ASM’lerde sağlık hizmeti verilmemesi, özel merkezlere yönlendirilmeleri
Şiddete verilen cezaların artırılması ve uygulanması (hapis, para, SGK’dan yararlanamama, sağlık güvencesinin iptali, vb)
b-Nedene Yönelik (uzun dönem)
Toplumda şiddetin nedenlerinin araştırılması ve çözüm üretilmesi
1. Toplumu yönetenlerin şiddete rol model oluşturmaları
2. Şiddet içeren diziler
3- Medyada yer alan sağlık haberleri
a-Olumlu haberler: Halkla ilişkiler konusunda profesyonel destek (hekim saygınlığı)
i. Tıp eğitiminin zorluğu ve yıpratıcılığı
ii. Tıbbi bilginin güncelliği ve sürekli tıp eğitiminin getirdiği baskı
iii. Olumsuz ve yoğun çalışma koşulları ve nedenleri (gelişmiş ülkelerle karşılaştırmalar yapılabilir)
iv. Hekimlerin büyük baskı altında çalıştığını gösteren istatiklerin aktarılması (istifa, intihar, vb)
b-Olumsuz haberler:
i. Meslek içi ve meslek dışı etik olmayan haberlere müdahale
ii. Medyada yeralan şiddet haberlerinde cezai yaptırımların vurgulanmaması (şiddet, yapanın yanına kar kalıyor)
* Sağlık otoritesinin sağlık çalışanlarının yanında yer alması (bozulan sağlık ortamının sorumlusu olarak personelini şikayetten vazgeçmesi)
* Tüm ülkeye ve özellikle ülke ve sağlığı yönetenlere, sürdürülmekte olan, hekim emeğini ve meslek saygınlığını değersizleştirmeye dayanan sağlık politikalarının şiddet ortamına yol açtığını ve şiddetin başlıca nedeni olduğunu anlatmak
1. Halkla ilişkiler ve medya ile iletişim
2. Çeşitli eylemler
a- Genel iş bırakma (acil dahil/hariç)
b- Süresiz iş bırakma
BURSA TABİP ODASI YÖNETİM KURULU