Acil sağlık hizmetlerini, hizmetin gereklerine ve insan gücüne uygun planlamayan Sağlık Bakanlığı, sorunu hekimleri kuralsız, sosyal kazanımları yok sayan ve insani olmayan koşullarda çalışmaya zorlayarak çözmeye çalışmaktadır.
Mecburi hizmet dayatması, 7 gün 24 saat icap nöbeti tutturulması, uzman hekimlerin alanı dışındaki acil nöbetlerine dahil edilmesi, yasayla belirlenen sınırların üzerinde çalışmaya zorlanmaları, üstelik fazla çalışmanın karşılığının da ödenmemesi hekimlerin her gün karşı karşıya kaldıkları sorunlara dönüşmüştür.
Hekimlerin, güvenceli, emekliliklerine yansıyan ücretlerle, Anayasa ve uluslararası sözleşmelerle kabul edilen kurallara uygun olarak çalışmak ve dinlenmek haklarıdır. Sağlık Bakanlığı bu temel kuralları gözeterek düzenleme ve planlama yapmak yerine hekimleri keyfi oluşturulmuş statülerde çalıştırmak için dayatmalarına devam etmektedir.
Bu kapsamda Türkiye Kamu Hastaneleri Kurumu tarafından, hekimlerin özellikle acilde istihdam edilmek üzere sözleşmeli statüye geçişlerine dair kamu hastane birliklerine yazı yazılmıştır. Kamu hastane birlikleri de hekimlerden acilde çalışmak üzere sözleşme imzalamalarını istemektedir.
Türk Tabipleri Birliği’ne gelen başvurularda hekimlerin sözleşme imzalamaya zorlandıkları, hastane yönetimleri tarafından bu yönde dayatmalar olduğu belirtilmektedir. Hekimlerden isteyenler sözleşme imzalayarak çalışmayı tercih edebilirler. Ancak hiçbir hekimin sözleşme imzalamaya zorlanması ya da sözleşme imzalamadığı için çalışma yerinin değiştirilmesi kabul edilemez.
Sözleşmeli olarak çalışmaya zorlanamayacakları ve hekimlerin ancak istekleri halinde bu kapsamda çalışabilecekleri Yasa ile kabul edilmiştir. Dolayısıyla hekimlerin sözleşmeyi imzalamamaları durumunda herhangi bir ad altında yaptırımla karşılaşmaları hukuken mümkün değildir. Aksi durumun yasaya aykırı olacağı açıktır.
4924 sayılı Yasa
4924 sayılı Yasa kapsamında sözleşmeli çalışmaya ilişkin soru ve yanıtlar
1. 4924 sayılı Yasa’ya göre sözleşme yapmak zorunda mıyım?
Halen 657 sayılı devlet Memurları Yasasına tabi memur olarak görev yapan hekimler çalışmalarını aynı statüde devam ettirme hakkına sahiptir. 4924 sayılı Yasa’ya göre sözleşme yapmak bütünüyle isteğe bağlıdır. Kadronun sözleşmeliye geçirilmesi söz konusu değildir.
2. Sözleşme yapmazsam ne olur?
Sözleşme bütünüyle isteğe bağlıdır. Sözleşme yapılmadığında mevcut statüde çalışmaya devam edilir. Sözleşme yapmadığı için kimsenin yeri değiştirilemez, görevinde farklılık yaratılamaz.
3. Neden sözleşme yaptırılıyor?
Sözleşmeli çalışmada sözleşme süresince çalışma yerinin değiştirilmemesi esastır.Sözleşme ile çalıştırılma belli bir kadroda kalma şartına bağlandığından o kadronun boşalmasını belirli bir süre önlemektedir. Bu bakımdan hekimlerin sadece acil servislerde çalışmalarını sağlamak için bu sözleşmenin yapılması istenmektedir.
4. Sözleşme yaptıktan sonra vazgeçebilir miyim?
Hekim, iki ay önce bildirmek suretiyle her zaman sözleşmeyi feshedebilir. Ancak bu şekilde sözleşmesini fesih suretiyle ayrılanlarla iki yıl süreyle yeniden sözleşme yapılmaz (varsa memuriyetine döner). Bakanlık da hekimin sözleşmeye uymadığı için uyarılmasına karşın söz konusu koşullara uymama halinin tekrarında bir ay önceden bildirimde bulunarak sözleşmeyi feshedebilir.
5. Sözleşme feshedildiğinde ya da süresi bitip de yenilenmediğinde ne olacak?
Sözleşmenin sona ermesinde hekimler çalıştığı il emrindeki Bakanlığa ait boş Devlet memurluğu kadrolarına naklen atanırlar. Ancak, durumlarına uygun kadronun bulunmaması ve ilgilinin talebi halinde Bakanlığın uygun göreceği il emrindeki Bakanlığa ait boş Devlet memurluğu kadrolarına naklen atanırlar.
6. Sözleşme yaptığım çalışma yerimi değiştirebilir miyim?
Maliye Bakanlığı tarafından birimler itibarıyla vize edilmiş pozisyonlarda istihdam edilecek personel; pozisyonunun tahsis edildiği yer dışındaki birimlerde sürekli olarak görevlendirilemez ve çalıştırılamaz. Bu bakımdan, sözleşme imzaladığınız pozisyonun bulunduğu birimi ancak 11.2.2015 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan Yönetmeliktekinakil sebepleri varsa değiştirebilirsiniz. (İlgili yönetmelik)
7. Sözleşme süresi ne kadar?
Sözleşme bir mali yıl ile sınırlıdır. Dolayısıyla, şimdi imzalanan sözleşme 31.12.2015 tarihinde sona erecektir.
8. Sözleşmeli kadrosu için kadro sayısından fazla başvuru olursa ne olacak?
Açılan kadrodan fazla başvuru olması durumunda söz konusu pozisyonun bulunduğu birimde sırasıyla hizmet süresi, hizmet puanı daha fazla olana öncelik verilir. Eşitlik olması halinde müracaat edenler arasında kura çekilir.
9. Döner sermaye alabilecek miyim?
Sözleşmeli personele, aylık sözleşme ücreti dışında görev yaptıkları birimde bulunan döner sermayeden ilgili mevzuatı dahilinde ödeme yapılabilir.
10. Başka bir ildeki sözleşmeli pozisyonunu kabul ettiğimde harcırah alabilir miyim?
devlet memuru olarak görev yapan hekimin başka bir ildeki sözleşmeli pozisyonunun kabul etmesi halinde Harcırah Kanununa göre gerekli ödeme kendisine yapılır.
11. Sosyal güvenliğim ne olacak?
Sözleşmeliye geçmeden önce memur olarak -Emekli Sandığına tabi- çalışılmakta ise sözleşmeliye geçildiğinde de Emekli Sandığı ile bağ korunacaktır.
12. Emekli olabilecek miyim?
Sözleşmeli çalışmak sosyal güvenlik bakımından boşluk yaratmaz. Sosyal güvenlik mevzuatında emeklilik için gereken koşullar gerçekleştiğinde emekli olunabilir.
13. Sözleşme ışında kalan zamanda başka bir yerde çalışabilir miyim?
Sözleşmeli personel; kazanç getirici başka bir iş yapamaz, resmi veya özel herhangi bir müessesede maaşlı, ücretli veya sözleşmeli olarak görev alamaz, serbest olarak sanat ve mesleklerini icra edemez.
14. Maaşım ne olacak?
Sözleşmeli çalışan sağlık personelinden hekimlere 657 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin (B) bendine göre çalışanlar için uygulanmakta olan tavan ücretin (2015 yılında 3870 TL) uzman tabiplere 1,5 ila 2,5, tabiplere 1,2 ila 2,2 katı arasında olacak şekilde Bakanlık tarafından belirlenir.
15. Fazla çalışma halinde ne olacak?
Sözleşmeli sağlık personelinin çalışma süresi haftalık 40 saattir. Belirli sürede bitirilmesi gereken işler söz konusu olduğunda, sözleşmeli personel normal çalışma saatleri dışında veya hafta tatili ve resmi tatillerde de çalışmak zorundadır. Bu çalışmaları karşılığında sözleşmeli personele herhangi bir ek ücret ödenmez. Ancak, zorunlu çalışılan hafta tatili ve diğer dinlenme süreleri başka günlerde kullandırılır.
16. Yıllık iznim var mı?
Yıllık izin, analık izni, süt izni, mazeret izinleri gibi memuriyette olan izinler sözleşmeli çalışmada da geçerlidir. Ancak hastalık izninin otuz günü geçmesi durumunda, geçen kısım için, sözleşme ücretinin yarısı ödenir.
17. Sendikaya üye olabilir miyim?
Sözleşmeli sağlık personeli sendikaya üye olabilir. Sözleşmeli de olsa kamu görevlisi olarak hizmet sunulduğundan kamu görevlileri sendikasına üye olmak mümkündür.
18. Diğer özlük haklarımı kayıp mı ediyorum?
Sözleşmeli çalışmayla memuriyet özlük hakları büyük ölçüde korunmakla birlikte esas olarak güvenceli çalışma hakkı kaybedilmektedir. Memuriyetten sözleşmeliye geçenler bakımından yeniden memuriyete dönme hakkının varlığı sebebiyle daha az etkilese de; sözleşmenin yenilenmemesi ya da iki defa sözleşme kuralına uyulmadığında sözleşmenin feshiyle işsiz kalmak an meselesidir. Her yıl sözleşmenin sorunsuz olarak yenilenmesi halinde ancak 10 yıl sonra sürekli sözleşme yapılması garantisi olabilmektedir.