Sağlık Bakanlığı tarafından 12 Ağustos 2022’de Resmî Gazete’de yayımlanan “Sağlık Bakanlığı Ek Ödeme Yönetmeliği” ile ilgili görüşümüzü “Kâr Odaklı ve Geçici Düzenlemelere Değil, Toplumu Önceleyen Yeni Bir Sağlık Sistemine İhtiyaç Vardır” başlığıyla sunmuştuk. Görüşümüzde, ekonomik kriz koşullarında hekimlerin büyük bölümünün aylık gelirinin yoksulluk sınırının dahi altında kaldığını; yapılan iyileştirmeyle özellikle kamu hastanelerindeki hekimlerin bir bölümünün geçici bir süre nefes alabilmesinin olası olduğunu belirtmiştik. Ancak açıklamamızda düzenlemedeki asıl amacın, bizi yok eden ve toplumu daha da sağlıksız hale getiren kâr odaklı politikaların aynı biçimde devam ettirilmesi ve bu politikalara kritik alanlardaki hekimlerin ve toplumun rızasını sağlamak olduğunu söylemiştik. Bu bağlamda yönetmeliğin özü dolayısıyla adil olmayan bir yapıda olduğunu ve yapılan “iyileştirmelerin” de geçici olacağını, hatta çalışma koşullarını daha da kötü hale getireceğini ortaya koymuştuk.
Yönetmelikten sonra bakanlığın ve idarecilerin karar ve eylemlerine baktığımızda da bizleri nelerin beklediği hakkındaki öngörülerimizin ve emekliliğe yansıyan yeterli, tek ücret talebimizin ne kadar doğru olduğunu ne yazık ki bir kez daha gördük. Hastanelerin döner sermayeleri sürekli zarar etmekte ve Sağlık Bakanlığı’ndan gelen ödenekler kullanılarak “taban ve teşvik ek ödeme”leri yapılmaktadır. Sonrasında ise sistemin tıkanıklığının çözülmesi için hekimlerin, etik ve bilim dışı “ek randevu”, “yedek hasta” gibi yeni adlandırmalarla insanlık dışı çalışma koşullarına zorlandıkları görülmektedir. Son zamanlarda ek randevu ve mesai dışı çalışma gibi uygulamalarla hekimler üzerindeki baskının artırıldığı bilgisi tarafımıza iletilmektedir. Ek ödemeler sonrası birçok başhekim ve il sağlık müdürünün hekimlere, “Artık haklarınızı aldınız, bundan böyle hastanelere başvuran kimseyi geri çevirmemelisiniz” gibi konuşmalarla baskı yaptıkları da yine bize iletilen şikâyetler arasındadır.
4924 sayılı Kanuna Göre Sözleşmeli Sağlık Personeli İstihdamı adı altında aynı işi yapan iki hekim arasında 10 bin liradan fazla fark oluşturulmakta ve adaletsizlik daha da derinleştirilmektedir. Ayrıca bu sözleşme hakkının “uyumlu” olana tanınacağı ve sözleşmeli olanlardan disiplin cezası alanların 10 bin liradan fazla ek ödemenin kesileceği tehditleriyle de hekimlerin hak aramasının ve emeğine sahip çıkmasının önüne geçilmeye çalışılmaktadır.
9 Kasım 2022 tarihinde yayımlanan “Sağlık Bakanlığı Ek Ödeme Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik”te de ek ödeme yönetmeliğinin konunun taraflarına danışmadan ve plansız şekilde hazırlanmasından kaynaklı eksiklerin bir kısmının tamamlanmaya çalışıldığı göze çarpmaktadır. Ayrıca yönetmeliğe karşı tepkimizin de etkisiyle bazı alanlarda taban ve teşvik ek ödeme katsayılarında bir miktar artış yapıldığı görülmüştür. Bu artışta, faaliyetlerinin gelir getirici olmaması nedeniyle teşvik ek ödemesi verilmeyen veya taban/teşvik ek ödemeyle ilgili katsayıları daha düşük olan ve uzun süredir memnuniyetsizliklerini dile getiren temel tıp bilimleri, il sağlık müdürlüğü, toplum sağlığı merkezi, entegre ilçe devlet hastaneleri, 112 acil sağlık hizmetleri istasyonlarında çalışan hekimlerin, kamu eczacılarının katkısı bulunmaktadır. Ancak sürekli olarak “düzenlemelere düzenleme” yapılmasına rağmen, adil bir yapının hedeflenmediği de açıktır.
Yapmamız gerekenin sağlığımızı bozan politikaların devamını kabullenmek değil; başka bir sağlık sistemini hep birlikte inşa etmek olduğunu bir kez daha belirterek yönetmelikteki değişiklikler hakkındaki bilgi notumuzu paylaşıyoruz:
BİLGİ NOTU:
Konu: 09.11.2022 tarihli Sağlık Bakanlığı Ek Ödeme Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik
Yönetmeliğin kapsamı, “birlikte kullanım kapsamında hizmet sözleşmesi imzalanan üniversite personelini” de içerecek şekilde değiştirilmiş; değişikliklerin bir bölümü de buna bağlı olarak yapılmıştır.
“Eğitim ve araştırma katsayısı” şeklinde birlikte kullanım kapsamında hizmet sözleşmesi imzalanan üniversite personeli yönünden tanım eklenmiş; bu şekilde gelire katkısı olmayan ve tıbbi işlemler puanı üretme imkânı bulunmayanlar için 0-1 arası katsayı belirlenmiştir.
Afet ve acil durumlar ile Türk Silahlı Kuvvetleri tarafından yürütülen operasyonlarda görevlendirilenlere kadrosunun bulunduğu yer esas alınarak ek ödeme yapılıyordu. Değişiklikle istenirse kadrosunun bulunduğu yer, istenirse bakanlıkça belirlenen sağlık tesisi dikkate alınarak ek ödeme yapılacaktır.
Eğitim ve araştırma katsayısının, birlikte kullanım kapsamında hizmet sözleşmesi imzalanan üniversite çalışanlarının “mesai içi ham puan” hesaplamasında çarpan olarak kullanılacağı belirtilmiştir.
Eğitim ve araştırma hastaneleri ile diğer sağlık tesislerinin üniversite ile işbirliği yapılan birimlerinde ham puanın hesaplanması maddesindeki “mesai dışı çalışan personelin ham puan” hesabında kullanılan “mesai dışı toplam puan” hesaplamasında başhekimlikçe sağlık tesisi/klinik/branş bazında hesaplama yapılabileceği yazılıydı. Değişiklikle, branş bazında hesaplama yapılması durumunda hangi formülün kullanılacağının düzenlendiği görülmektedir. Ayrıca bireysel olarak mesai dışı çalışanlardan, “diğer personel” konusu daha önce düzenlenmemişken, değişiklikte formülü gösterilerek düzenlenmiştir.
İl sağlık müdürlüğü, il sağlık müdürlüğü birimleri, ulusal referans laboratuvarları ile Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu’nda çalışanlara yapılacak ödemeye ilişkin “Birim veya personel için belirlenen hedef puanlarına, toplu sözleşme hükümlerinden kaynaklanan artışlar eklenir” cümlesinin kaldırılmış olduğu görülmektedir. Düzenleme olarak bu gruptakilere de bir teşvik ek ödemesi getirildiği anlaşılmaktadır.
*Teşvik ek ödemenin formülü: Taban Ek Ödeme x Aktif Çalışılmış Gün Katsayısı x Birim Teşvik Katsayısı
* Bu tutar, profesör ve doçent unvanlı çalışanlara, entegre ilçe devlet hastanesi başhekimi, toplum sağlığı merkezi başkanı, halk sağlığı laboratuvar sorumlusu ve yan dal uzmanları için %20’ye kadar artırımlı uygulanabilir.
Aktif Çalışma Gün Katsayısı: (Aydaki mevcut gün sayısı – Çalışılmayan gün sayısı) / Aydaki mevcut gün sayısı. Bir ayda çalışılması gereken mesai saati tamamlanmış ise katsayı “1”dir.
Birim Teşvik Katsayısı: Birim teşvik hedeflerinin gerçekleşme oranına göre 0 ile 1 arasında değişen katsayıdır. Birim teşvik katsayısına toplu sözleşme hükümlerinden kaynaklanan artışlar eklenir.
Taban Ek Ödeme Formülü: (Memur Maaş Katsayısı x En Yüksek Devlet Memuru Göstergesi x Taban Ek Ödeme Katsayısı x Aktif Çalışma Gün Katsayısı)
Hesaplanan brüt ücretlerden gelir ve damga vergileri kesilir
Memur Maaş Katsayısı: 0,333603
En Yüksek Devlet Memuru Göstergesi: 9500
En Yüksek Devlet Memuru Aylığı (3169,22): Memur Maaş Katsayısı x En Yüksek Devlet Memuru Göstergesi:
Taban Ek Ödeme Katsayısı: Uzman hekimler için 4,5; pratisyen hekimler için 2,26
Gelir Vergisi: O yıldaki alınan toplam ücrete göre gelir vergisi dilimi hesaplanır ve aylık brüt ücretten %15’ten %40’a kadar kesinti yapılabilir
Damga Vergisi: Hesaplanan aylık brüt ücret x 0,00759
Ek-2 Hizmet Alanı-Kadro Unvan Katsayıları Tablosunda birtakım değişiklikler bulunmaktadır. Ancak bu değişiklikler genellikle katsayıların artırılması veya eksiltilmesi şeklinde değil, sadece uygulanacak kişi tarifleri bakımından yapılmış değişiklikler olarak görülmektedir.
-Tıbbi Histoloji ve Embriyoloji uzmanı için sadece ÜYTE’de (Üremeye Yardımcı Tedavi) çalışma değil, ruhsatlı laboratuarda çalışma da eklenmiştir.
– “Eğitim Görevlisi, Uzman Tabip /Başasistan kadrosuna atanan Doçent ve Profesör ile Doktor Öğretim üyesi kadrosunda bulunup Doçent unvanı alanlar” bölümlere ayrılarak farklı oranlarda ödeme yapılması getirilmiştir.
– “Tıbbi işlemler puanı bulunmayan tıbbi ve idari ünitelerde, sağlık tesislerine entegre 112 acil sağlık istasyonlarında çalışan tabip, diş tabibi, uzman tabip ve uzman diş tabibi ve temel tıp bilimleri uzmanları (anatomi, fizyoloji ve benzeri.)” bölümünden “temel tıp bilimleri uzmanları (anatomi, fizyoloji ve benzeri.)” ibaresi çıkartılmış, yerine branşında Hizmet Alanı Kadro Unvan Katsayısı (HAKUK – teşvik ek ödeme hesabında kullanılan bir katsayıdır) belirlenmemiş olan denilmiştir.
– “Yoğun bakım, palyatif bakım merkezleri, yeni doğan, yanık, evde sağlık hizmetleri, diyaliz ve kemik iliği nakil ünitelerinde çalışan pratisyen tabipler” katsayısının branşında HAKUK belirlenmemiş uzman tabiplere de uygulanmasına ilişkin ek yapılmıştır.
– “İlk ve acil yardım kliniklerinde, acil servis/polikliniklerinde görev yapan temel tıp bilimleri uzmanları ile pratisyen tabipler” satırından “temel tıp bilimleri” ibaresi çıkartılmış, “branşında HAKUK belirlenmemiş uzmanlar” denilmiştir.
Ek 3-A Taban Ödeme Katsayılarında bazı değişiklikler:
– Gelire katkısı olmayan temel tıp bilimi öğretim üyelerinin katsayıları 1,50’den 4,00’e çıkartılmıştır.
– Yeni bir satır olarak “Öğretim Görevlisi (Doktora veya Tıp ve Dişhekimliğinde Uzmanlığını bitirmiş” eklenmiş ve katsayısı 4,00 olarak belirlenmiştir.
– Asistan/araştırma görevlisi (Gelire Katkısı Olmayan-Temel Tıp, Diğer) satırında katsayı 0,80 iken 3 olmuştur.
– “Hizmet sınıfı (Tabip olmayan)” şeklindeki bölümlendirmeden vazgeçilmiş ve liste devam etmiş. Bu bölümdeki “Profesör, Doçent, Doktor Öğretim Üyesi (Gelire Katkısı Olmayan)” ibaresi “Öğretim Görevlisi (Doktora veya Tıp ve Dişhekimliğinde Uzmanlığını bitirmemiş” şeklinde değiştirmiş, 0,32 katsayısı korunmuştur.
– 0,50 olan eczacı taban ek ödeme katsayısı 1,20 olmuştur.
Ek 3-B Taban Ek Ödeme Katsayılarından İl Sağlık Müdürlüğü ve Birimleri Bölümünde yer alan eczacı katsayısı 0,50’den 1,20’ye çıkartılmış.
Ek-4 “Artırımlı Ödeme Yapılacak Hizmet Sunum Alanı Tablosu”nda değişiklik yapılmış, böylece “Evde Sağlık Hizmetleri” katsayısı 0,10’dan 0,30’a çıkmış, “Girişimsel Radyoloji Birimleri” katsayısı 0,30 ve “Nükleer Tıp Hizmetleri” katsayısı 0,20 olarak ilk defa eklenmiş. Ayrıca açıklama kısmında yer alan “Yataklı servislerin sorumlu hemşirelerine” ibaresi “Yataklı servislerin sorumlusuna” olarak değiştirilmiş.
Ek-5 Sağlık Tesisi Puan Ortalamasından Yararlanacaklar Tablosu’nda bazı değişiklikler yapılmış. A Bölümündeki değişiklikler yukarıda belirtilen kapsama eklenenler, histoloji embriyoloji uzmanlarının görev yerinin genişletilmesi, branşı için HAKUK belirlenmemiş uzmanlar için diğer bazı düzenlemeler ile bağlantılı. B bölümündeki değişiklik, daha önce sehven yazılan atıf satırının değiştirilmesi şeklinde.
Ek-6 Ek Puan Tablosunda ek ödemeleri düzenleyen çalışanların çalıştığı sağlık kurumlarının yatak sayısına bağlı olarak kaçına ek puan verileceği belirtilen düzenlemede az sayıda yatağı olan sağlık kuruluşlarındaki ek puan alabilecek çalışan sayısı değiştirilmemiş, 2000 ve üzeri olanlar için 5 iken 15 personele şeklinde artırılmış, “3500 ve üzeri olanlar için 20 personele” ibaresi eklenmiş. Bu satında personel “Bu Yönetmelik kapsamında fiilen ek ödeme hesaplamalarını yapmak üzere başhekim tarafından görevlendirilen” şeklinde belirtilmişken yeni düzenlemede “Başhekimlik tarafından fiilen mutemetlik hesapları yapmak üzere görevlendirilen” denilmiş.
Ek-7 Bilimsel Çalışmalar ve Puanları tablosunun açıklamalar bölümünde yer alan “İlgili ek ödeme dönemi net teşvik puan hesaplamasında atıf puanı toplamı 2000 puanı geçemez.” İbaresindeki “2000” ibaresi “5000” olmuş.
Yürürlük tarihi 01.10.2022 olarak belirlenmiş.
Türk Tabipleri Birliği Hukuk Bürosu
Türk Tabipleri Birliği Merkez Konseyi
